• स्थानिक गुन्हे शाखा जिल्ह्यातील गुन्हेगार आणि गुन्हे नियंत्रित आणि हाताळण्यासाठी खूप महत्त्वाची भूमिका बजावते. शाखा बोटांचे ठसे, तुरुंगातून सुटलेले कैदी, बेपत्ता व्यक्ती, अमली पदार्थ, आवश्यक वस्तू इत्यादीसारखी माहिती राखते.
• स्थानिक गुन्हे शाखा वाँटेड/फरार आरोपी/गुन्हेगार, अज्ञात मृतदेह, महामार्गावरील गुन्हे तसेच अत्याचार प्रतिबंधक कायदा, मानवाधिकार आणि वाघ सेल संबंधित माहिती राखते.

• जिल्हा विशेष शाखा जिल्ह्यातील कायदा व सुव्यवस्था राखण्याचे काम करते आणि कार्यक्षेत्रातील स्रोतांद्वारे गुप्त माहिती गोळा करते. तसेच कार्यक्षेत्रातील प्रत्येक राजकीय पक्ष आणि राजकीय नेत्यांचे गोपनीय रेकॉर्ड राखते.
• जिल्हा विशेष शाखा राजकीय, सुरक्षा, सांप्रदायिक असंतोष, कामगार चळवळ, सुरक्षा समस्या आणि कायदा व सुव्यवस्थेवर परिणाम करणाऱ्या बाबींची माहिती गोळा करणे, त्याचे विश्लेषण करणे आणि आवश्यकतेनुसार ती पोहोचवण्याचे कार्य करते.
• चारित्र्य प्रमाणपत्र, पोलीस क्लिअरन्स प्रमाणपत्र (PCC), पासपोर्ट व्हेरिफिकेशन आणि विविध कारणांसाठी आवश्यक असलेल्या ना हरकत प्रमाणपत्रांची पूर्तता करते.

इकॉनॉमिक ऑफेन्स विंग आर्थिक आणि वित्तीय गुन्ह्यांची चौकशी करते आणि त्यांच्याशी सामना करते. यामध्ये फसवणूक, अपहार, मनी लॉन्ड्रिंग आणि पांढरपेशी गुन्ह्यांवर विशेष लक्ष दिले जाते.

• जटिल गुन्ह्यांची चौकशी : EOW बँकिंग, वैद्यकीय आणि नोकरीच्या नावाखाली चालणाऱ्या फसवणुकींसह फसवणूक, आर्थिक गुन्हे आणि धोकाधडीसारख्या जटिल प्रकरणांची चौकशी करते.
• व्हाईट कॉलर गुन्हा : हा विभाग व्हाईट कॉलर गुन्ह्यांवर लक्ष केंद्रीत करतो, ज्यात फसवणूक, अपहार, मनी लाँडरिंग, सायबर गुन्हे, बनावट कागदपत्रे तयार करणे आणि इतर आर्थिक गुन्ह्यांचा समावेश होतो, जे वैयक्तिक व्यक्ती, व्यवसाय आणि शासकीय संस्थांवर परिणाम करतात.
• विशिष्ट गुन्हे :
  EOW खालील प्रकारच्या प्रकरणांचा सामना करते:
  • बँका आणि वित्तीय संस्थांशी संबंधित आर्थिक गुन्हे.
  • सहकारी संस्थांमधील गुन्हे.
  • फायनान्स कंपन्या आणि खासगी सावकारांद्वारे आर्थिक फसवणूक.
  • नोकरीच्या संधींसंबंधित आर्थिक फसवणूक.
  • बोगस चेक आणि बनावट स्टॅम्पमुळे होणारा आर्थिक तोटा.
  • ऑनलाइन आर्थिक फसवणूक..
• MPID कायदा : EOW बेकायदेशीर मार्गाने संपादन केलेल्या मालमत्तांच्या संरक्षणासाठीच्या MPID कायद्याच्या अंमलबजावणीमध्ये महत्त्वाची भूमिका बजावते.

समुद्र सुरक्षा क्षेत्रात काम केले जात आहे. समुद्र सुरक्षा सुनिश्चित करण्यासाठी बोट गस्त लावण्यात आली आहे आणि समुद्र व खाडी परिसरात विविध मोहिमा राबविण्यात येत आहेत.

• खालील महत्त्वाच्या ठिकाणांचे सुरक्षा ऑडिट केले जात आहे:
• रुग्णालये
• कारागृहे (जेल)
• धार्मिक स्थळे
• बंदरे (पोर्ट्स)

ड्रोनसाठी परवानगी देण्यात येत आहे. समुद्र किनारी भागात होणाऱ्या सर्व प्रकारच्या गुन्ह्यांची आणि मॅंग्रोव्ह गुन्ह्यांची माहिती गोळा करून ती उच्च अधिकाऱ्यांकडे सादर केली जात आहे.

• नैसर्गिक आपत्ती प्रतिसाद योजना
• कारखाना अपघात
• रेल्वे सुरक्षा
• बंदर सुरक्षा
• वीज पुरवठा खंडित झाल्यास प्रतिसाद योजना
• अत्यावश्यक सेवा योजना
• अंतर्गत सुरक्षा
• समुद्री सुरक्षा वार्षिक प्रतिसाद योजना तयार केल्या जात आहेत.

शाखेत उपलब्ध सामग्री:

• ६० नग: ई-चालान उपकरणे
• ३२ नग: ब्रीद अ‍नालायझर मशिन
• अपघात किट
• बॅरिकेड्स

ऑनलाईन/ऑफलाईन उपलब्ध अनुप्रयोग:

• सिव्हिलियन पोर्टल - या पोर्टलवर खासगी नागरिक रस्त्यावर वाहतूक नियमांचे उल्लंघन करणाऱ्या वाहनचालकांविरुद्ध तक्रार दाखल करतात. तक्रारीची पडताळणी झाल्यानंतर संबंधित वाहनचालकावर मोटार वाहन कायद्यांतर्गत चालान जारी केले जाते.
• ई-चालान तक्रार अहवाल - या प्रणालीत, वाहनचालक महाट्रॅफिक अ‍ॅपद्वारे त्यांच्या वाहनावर आलेल्या चुकीच्या चालानविषयी तक्रारी नोंदवतात. त्यांचे तक्रारींचे निराकरण करण्यात येते.

• पोलीस प्रशिक्षण शाखा अधिकारी आणि कर्मचाऱ्यांच्या प्रशिक्षणावर भर देते. यामागचा उद्देश म्हणजे पोलीस व्यवस्थापनाबाबत मार्गदर्शन करणे आणि उदयोन्मुख आव्हानांविषयी त्यांना संवेदनशील बनवणे. अपेक्षा खूप मोठ्या आहेत, पण दुर्दैवाने पोलीस कर्मचाऱ्यांच्या शारीरिक आणि मानसिक प्रशिक्षणाकडे पुरेसे लक्ष दिले जात नाही.
• सामान्य नागरिकांच्या गरजा आणि त्यावर त्वरित प्रतिसाद देण्याच्या प्रणालीबाबत पोलीस कर्मचाऱ्यांनी अधिक संवेदनशील होणे आवश्यक आहे. तसेच नैतिक निर्णय घेण्याची गरज आहे, ज्यामुळे पुढील पिढीतील पोलीस अधिकारी आणि कर्मचाऱ्यांना प्रेरणा मिळेल.

गुन्हे शाबिती कक्ष हा प्रामुख्याने व्यक्तींच्या, विशेषतः सार्वजनिक पदावर असलेल्या व्यक्तींच्या कन्व्हिक्शनचा मागोवा घेणे आणि त्याची नोंद ठेवण्याचे काम करतो, ज्यामुळे जबाबदारी सुनिश्चित केली जाऊन कायद्याचे पालन होते.

कन्व्हिक्शनवर लक्ष केंद्रित:

• गुन्हे शाबिती कक्षाचे मुख्य कार्य म्हणजे कन्व्हिक्शनचे निरीक्षण व दस्तऐवजीकरण करणे, विशेषतः विद्यमान खासदार (MPs), आमदार (MLAs) आणि विधान परिषदेच्या सदस्य (MLCs) यांच्या संदर्भात, ज्यामुळे कायदेशीर निकषांचे पालन व जनतेचा विश्वास टिकवला जातो.

वाचक शाखा (जिल्हा रीडर सेक्शन) मुख्यतः प्रशासकीय कामकाज आणि अधिकाऱ्यांच्या दैनंदिन गुन्हे अन्वेषण कार्यात मदत करण्यावर लक्ष केंद्रित करते. खाली दिलेले वाचक शाखेचे महत्त्वाचे कार्य आहेत:

• जिल्ह्यात नोंदवलेल्या प्रत्येक गुन्ह्याचे सांख्यिकी डेटा राखणे.
• गुन्हे आणि गुन्हेगार प्रकरणांच्या निकाल लावण्यात सहाय्य करणे.
• प्रशासकीय कामकाज हाताळणे आणि विधिमंडळ तसेच संसदेच्या अधिवेशनात उपस्थित केलेल्या तारांकित/अतारांकित प्रश्नांसाठी आवश्यक माहिती वेळेत उपलब्ध करून देणे.
• गुन्ह्यांचे सांख्यिकी विवरण, नोंदी आणि दस्तऐवजीकरण राखणे.
• गुन्ह्यांशी संबंधित अहवाल तयार करणे आणि पत्रव्यवहार हाताळणे.

• महिला कक्ष हा विशेषतः महिलांच्या तक्रारी आणि कौटुंबिक हिंसाचाराच्या प्रकरणांकडे लक्ष देण्यासाठी तयार करण्यात आलेला एक खास कक्ष आहे. या कक्षामध्ये महिला समाजसेविका आणि स्वयंसेवी संस्थांचे (NGO) सदस्यांचा समावेश असून ते पीडित महिला आणि त्यांच्या कुटुंबीयांचे प्रकरण ऐकून समुपदेशनाद्वारे त्यामध्ये समझोता घडवण्याचा प्रयत्न करतात. जे प्रकरणे समुपदेशनाद्वारे निकाली निघत नाहीत त्यांना पुढील कायदेशीर कारवाईसाठी पोलिस स्टेशनला पाठवले जाते.
• महिलांच्या तक्रारी आणि घरगुती हिंसाचाराच्या प्रकरणांकडे समुपदेशन, कायदेशीर कारवाई आणि सामाजिक कार्यकर्ते तसेच स्वयंसेवी संस्थांशी सहकार्याद्वारे लक्ष दिले जाते.
• प्रकरणांचे ऐकून घेणे आणि पीडित तसेच इतर कुटुंबीयांचे समुपदेशन करून प्रश्न सोडवण्याचा प्रयत्न केला जातो. जे प्रकरणे निकाली निघत नाहीत त्यामध्ये विविध कायद्यांच्या तरतुदींनुसार कायदेशीर कारवाई केली जाते. महिलांच्या तातडीच्या मदतीसाठी १०९१ हा मोफत हेल्पलाइन क्रमांक उपलब्ध आहे.

• आजच्या काळात महिला प्रत्येक क्षेत्रात आपले योगदान देत आहेत. घरी असो किंवा बाहेर, महिला आपले काम योग्य प्रकारे करतात, परंतु काही कारणांमुळे त्यांना अनेक समस्यांना सामोरे जावे लागते. घरगुती हिंसा, लिंगभेद, महिलांचा छळ यांसारख्या अनेक अडचणींना महिला तोंड देतात. पण जर महिलांना त्यांच्या कायदेशीर हक्कांची जाणीव असेल, तर त्या कोणत्याही छळाविरुद्ध त्यांच्या वेदना वाढण्यापूर्वीच आपला आवाज उठवू शकतात. सध्या घरगुती हिंसा रोखण्यासाठी ‘भरोसा सेल’ स्थापन करण्यात आला आहे, ज्याद्वारे घरगुती हिंसेशी संबंधित प्रकरणे जलद गतीने सोडवली जातात.
• W.E.C.A.R.E. (विमेन एफ्युलजन्स सेंटर फॉर एड अँड एम्पावर्मेंट) अंतर्गत 'भरोसा सेल' आणि 'दामिनी पथक' यांच्यामार्फत पीडित महिला आणि मुलांना सर्व प्रकारची मदत व सुविधा एकाच ठिकाणी उपलब्ध करून दिल्या जातात. यामध्ये वैद्यकीय सेवा, मानसोपचारतज्ज्ञ, समुपदेशन, कायदे तज्ञ, संरक्षण अधिकारी आणि पुनर्वसन सेवा तात्काळ पुरवल्या जातात. जेणेकरून संकटात सापडलेल्या महिलांना आणि मुलांना त्यांच्या समस्यांचे निराकरण लवकर करता येते. हिंसेचे लक्ष्य झालेल्या महिलांना आणि मुलांना मानसिक आधार मिळतो व त्यांच्या विरोधात होणाऱ्या अत्याचारांशी लढण्याची ताकद मिळते. यासाठी भरोसा सेल त्यांना सतत पाठिंबा देत असतो.

पोलीस कल्याण शाखेचा उद्देश पोलीस अधिकारी/कर्मचारी आणि त्यांच्या कुटुंबियांच्या सामाजिक, आर्थिक आणि मानसिक कल्याणासाठी विविध कल्याण योजनांद्वारे मदत करणे आहे. यामध्ये आरोग्य शिबिरे, प्रशिक्षण कार्यक्रम आणि जनजागृती मोहिमांचा समावेश आहे.

• कल्याण योजना : या शाखेमार्फत आरोग्य शिबिरे, रक्तदान शिबिरे, योग प्रशिक्षण आणि पुस्तकांचे मोफत वाटप यांसारख्या अनेक कल्याण योजनांची अंमलबजावणी केली जाते.
• आरोग्य सेवा : शाखा प्रामुख्याने गंभीर आणि दीर्घकालीन आजारांवरील आरोग्यसेवा पुरवण्यावर भर देते. यामध्ये सेवानिवृत्तीनंतरही पोलीस कर्मचारी आणि त्यांच्या कुटुंबीयांना आरोग्यसेवा दिली जाते.
• महाराष्ट्र फॅमिली हेल्थ योजना : या योजनेद्वारे पोलीस अधिकारी, त्यांची पत्नी, पालक आणि दोन मुलांना मोफत आरोग्य सेवा दिली जाते.
• प्रशिक्षण व जनजागृती कार्यक्रम : पोलीस अधिकारी आणि त्यांच्या कुटुंबीयांसाठी विविध विषयांवर प्रशिक्षण आणि जनजागृती कार्यक्रम आयोजित केले जातात.
• आर्थिक मदत: : महाराष्ट्र पोलीस कल्याण निधीद्वारे पोलीस कुटुंबांच्या जीवनमानात सुधारणा करण्यासाठी आर्थिक मदत आणि इतर सुविधा दिल्या जातात.

आपत्कालीन क्रमांक:

• डब्ल्यू. एच.सी. / १०९
• आरती राऊत मोब. क्र. - +९१ ८८८८ ८३७ ९५८

• महाराष्ट्र शासनाने दहशतवादाचा सामना करण्यासाठी ही शाखा स्थापन केली आहे. या शाखेचा उद्देश कार्यक्षेत्रात कार्यरत असलेल्या देशविरोधी घटकांची माहिती गोळा करून तिचे विश्लेषण करणे आहे
• ही शाखा केंद्रीय यंत्रणा जसे की IB, RAW यांच्यासोबत समन्वय साधून कार्य करते. तसेच इतर राज्यांच्या अशाच प्रकारच्या यंत्रणांशी देखील संपर्क ठेवते.
• याचा मुख्य उद्देश दहशतवादी गट, माफिया आणि इतर संघटित गुन्हेगारी टोळ्यांच्या हालचालींवर नजर ठेवून त्यांना निष्क्रिय करणे आहे. तसेच बनावट चलनी नोटा तयार करणे, अमली पदार्थांची तस्करी यांसारख्या रॅकेट्सचा शोध घेऊन त्यांच्यावर कारवाई करणे हाही यामागील महत्त्वाचा उद्देश आहे.

बांगलादेशी विरोधी पथक हा विभाग बेकायदेशीर बांगलादेशी घुसखोरांची ओळख पटवणे, छापे व तपास करणे आणि बनावट कागदपत्रांचा वापर करून बेकायदेशीरपणे प्रवेश व वास्तव्य करणाऱ्या व्यक्तींना अटक करण्याचे काम करतो.

• अटक व तपास : अँटी बांगलादेशी नॅशनल सेल बेकायदेशीर प्रवेश व वास्तव्य करणाऱ्या व्यक्तींना अटक करतो. या व्यक्तींकडे आधार कार्ड आणि इतर ओळखपत्रे यांसारखी बनावट कागदपत्रे आढळून येतात.
• कायदेशीर कारवाई :अटक केलेल्या व्यक्तींवर Foreigners Act आणि इतर संबंधित कायदेशीर तरतुदींनुसार गुन्हे दाखल केले जातात.

समाधान सेल हा पोलीस विभागाचा एक उपक्रम आहे, जो नागरिकांच्या तक्रारी आणि समस्या सोडवण्यासाठी तयार करण्यात आला आहे. हा एक व्यासपीठ आहे जिथे नागरिक त्यांचे प्रश्न मांडू शकतात आणि त्यावर तोडगा काढू शकतात.

• संपर्क : नागरिक विशिष्ट हेल्पलाइन (७७७६८७४८५३) वर संपर्क साधू शकतात किंवा नियुक्त पोलिस ठाण्याला भेटू शकतात.
• अभिप्राय : समाधान सेल नागरिकांच्या तक्रारींवर काय कारवाई झाली याचा अभिप्राय देखील देण्याचे काम करतो.

रायगड जिल्हा पोलीस आस्थापनामध्ये श्वान पथक उपलब्ध आहे आणि या स्क्वाडचे संपूर्ण नियंत्रण मा. पोलीस अधीक्षक, रायगड यांच्याकडे आहे. त्यांच्याच अधिकाराखाली पोलीस अधीक्षक (होम), रायगड यांच्याकडे प्रशासकीय नियंत्रण आहे. जिल्हा मुख्यालय स्तरावर श्वान पथकाच्या चालू कार्यवाहीकडे लक्ष ठेवण्यासाठी खालील अधिकारी व कर्मचारी कार्यरत आहेत:

• अधिकारी: 01
• अधिकारीवर्ग: 10
• श्वान: 05 (रुफस - जर्मन शेफर्ड, मर्फी - डोबर्मन, ऑस्कर - डोबर्मन, रॉकी - डोबर्मन, डस्टी - लॅब्राडोर)
• चालक: 02

बॉम्ब कॉल्स, संशयास्पद वाहन/वस्तूंची तपासणी, स्फोटकांची तपासणी, VVIP/VIP दौर्‍यांदरम्यान अँटी-टेररिस्ट तपासणी, रायगड जिल्ह्यातील संवेदनशील ठिकाणी तपासणी तसेच गर्दीच्या ठिकाणी दहशतवादविरोधी तपासणी केली जाते.